INLEIDING
Voor deze commentaar kies ik ervoor om drie artikels samen te nemen en te bespreken. De artikels “Nigeria zou wel eens het volgende Irak kunnen zijn” (Busselen 2007b), “Bush lonk opnieuw naar zwarte continent” (Busselen 2007a) en “VS verdubbelen budget voor terreur in Afrika” (Lasker 2006), leiden tot eenzelfde conclusie: de militaire inmenging van de VS in Afrika is groter dan ooit. Derek Kauggman van het Amerikaanse leger noemt het Sahara gebied wegens zijn armoede, wetteloosheid en grote moslimbevolking, een vruchtbaar gebied voor de rekrutering van terrorisme (Lasker 2006). Luitenant-kolonel Paul P. Cale geeft een andere reden en omschrijft het als volgt: “De beste manier om de wereld te tonen dat de VS echt in zit met Afrika is door een African Command te installeren als enige bevelvoerende structuur voor heel het land.” (Busselen 2007a). Amerika wil een continentaal stabiliseringmechanisme in Afrika in het leven roepen om de grote problemen aan te pakken zodat Afrika een vreedzame toekomst tegemoet gaat. Antiterreur en het inperken van hiermee gelinkte bedreiging van de (inter)nationale veiligheid, maar ook het stimuleren van ontwikkeling zijn de meest aangehaalde redenen om de Amerikaanse militarisering van het Afrikaanse continent, waaronder ook de Niger Delta, te verantwoorden. In deze commentaar wil ik dan ook op zoek gaan naar de politiek achter deze aspecten van globale militarisering: ‘Zijn de voornoemde redenen de werkelijke drijfveer voor een militarisering?’, ‘Wat zijn de redenen dan wel en wie of wat zijn de belangrijkste actoren hierin?’, ‘Wat zijn de gevolgen hiervan voor de Niger Delta en kan er een vergelijking gemaakt worden met de huidige toestand in (Zuid-)Irak?’.
DE POLITIEK ACHTER HET DISCOURS
Al sedert 2003 verzorgt het Amerikaanse leger uitgebreide trainingsprogramma’s samen met het Nigeriaanse leger (Busselen 2007b). Dikwijls gebeurt dit in een samenwerkingsakkoord met buitenlandse oliefirma’s in Nigeria. De bedoeling hiervan is de productie van olie, die bedreigd wordt door de vele aanslagen van onder andere MEND, veilig te stellen. Lasker (2006) vermeld op zijn beurt dat het Trans-Sahara Counter-Terrorism Initiative (TSCTI) van de VS in 2006 een budget kreeg van 31 miljoen dollar, in 2006 wordt dit opgetrokken tot maar liefst 100 miljoen dollar. Lasker maakt eveneens melding van het feit dat de VS in Tsjaad, Nigeria en Mauritanië heel wat meer militaire oefeningen houdt dan vroeger. De oefeningen zijn officieel bedoeld om opgewassen te zijn tegen de opkomende terroristische dreiging van islamitische groeperingen in de streek. Diezelfde islamitische groeperingen zijn er echter al 60 jaar en nog nooit is er melding gemaakt van een link met antiwesters geweld.
Als we de bovenstaande beschreven gebeurtenissen in beschouwing nemen en een korte terugblik werpen, zonder hierin dieper op in te gaan, op Amerikaanse militaire inmenging in het Midden Oosten, dan lijkt het logisch dat de VS onder het mom van terrorismebestrijding en het bevorderen van Afrikaanse continentale stabiliteit, niets anders wil dan de olievoorraden veilig te stellen zodat de productie van olie in de toekomst zeker niet belemmerd wordt. Deze laatste stelling lijkt mij veel aannemelijker dan de redenen die in het officiële discours van de Amerikaanse regering aangehaald worden. Hierbij komt dat de Amerikaanse militarisering van Afrika nog meer wordt beïnvloed door de ‘dreiging’ van China: “China heeft de strategische situatie in Afrika veranderd. Over heel het continent is het op zoek naar natuurlijke rijkdommen, het overtroeft de offertes van Westerse ondernemingen bij grote infrastructuurwerken, het levert voordelige leningen.” (Busselen 2007a). Volgens de Amerikaanse regering en oliemaatschappijen komt het erop neer dat als de VS de oliebelangen in Afrika niet veilig stelt, dat China dit zal doen. Omdat China één van de grootste concurrenten van de VS is, en nu reeds de derde grootste handelspartner van het Afrikaanse continent, wil de VS een verdere infiltratie van China op het Afrikaanse continent zoveel mogelijk beperken.
GEVOLGEN VOOR DE NIGER DELTA
Volgens Busselen (2007b) komt 85% van al de petroleuminkomsten in Nigeria terecht in de zakken van 1% van de bevolking. De groei van de olie-industrie begon na een burgeroorlog in de jaren zeventig. Toch heeft deze industrie geen welvaart gecreëerd, enkel nieuwe conflicten staken de kop op. Het verzet in de Niger-Delta tegen de oliemaatschappijen werd doorheen de jaren gewelddadiger, waardoor een overheidsingrijpen noodzakelijk was. De VS die koste wat kost zijn olievoorraden veilig wil stellen, steunt de Nigeriaanse overheid hierbij. Trainingen, materiaal en zelfs (een beperkt aantal) troepen worden gestuurd.
Lasker (2006) wijst erop dat ICG pleit voor een internationale waakzaamheid en een grotere westerse betrokkenheid in de regio. Hierbij waarschuwen ze eveneens dat een hardhandige aanpak (door het Amerikaanse leger) een heel negatieve invloed zou kunnen hebben op de regio en dat de Niger Delta op die manier in een spiraal van geweld kan terechtkomen. Journalist Michael Watts formuleert het als volgt: “Het vooruitzicht van de Amerikaanse militarisering van het Zuiden om de olievelden te beschermen en van het Noorden om de islamitische terreur te controleren, is een recept voor massaal politiek geweld. Nigeria zou wel eens het volgende Irak kunnen zijn.” (Busselen 2007b).
CONCLUSIE
Het is doorheen deze commentaar duidelijk geworden dat de intenties van Amerika om het Afrikaanse continent te militariseren andere bedoelingen hebben dan dat ze laten uitschijnen. Een schijnbare terreurdreiging en de zogenaamde goede wil om door middel van een eengemaakt en gecentraliseerd ‘ African Command’ de stabiliteit in de regio te bevorderen staan enkel en alleen in dienst van Amerikaanse (olie)belangen. Er kan besloten worden dat de geopolitiek van de VS niet enkel streeft naar enerzijds militaire controle over Afrika, maar dat er anderzijds ook heel wat economische en politieke motieven meespelen.
VERGELIJKING MET COMMENT: ‘seeing like an oil company’.
Bij deze commentaar wil ik nog opmerken dat, in mijn vorige commentaar op het artikel van Ferguson, ‘seeing like an oil company’, ik tot de conclusie kwam dat (Zuid)-Irak de volgende Niger Delta zou kunnen zijn. In deze commentaar spreek ik mezelf dus tegen doordat ik hier vernoem dat Nigeria wel eens het volgende Irak zou kunnen zijn. Beide scenario’s blijven volgens mij mogelijk.
Ik maak hier even een abstractie van heel wat verschillen door te poneren dat het verschil tussen Nigeria en Irak is, dat het Amerikaanse leger al in Irak aanwezig is en voorlopig nog steeds weigert uit Irak te vertrekken. Op deze manier blijft de orde gehandhaafd en is er sprake van een relatieve stabiliteit. Mocht het echter zo zijn dat de VS zich voortijdig terugtrekt uit Irak, wat zeer twijfelachtig is, dan bestaat de kans dat Zuid(Irak) dezelfde toer als de Niger Delta opgaat en (opnieuw) in een uiterst gewelddadig conflict terechtkomt. Omgekeerd geldt ook natuurlijk. Stel dat de Niger-Delta geen olie meer voortbrengt dan kan de VS directe militaire actie ondernemen om hun oliebelangen veilig te stellen. De kans bestaat dat ook deze oorlog gevoerd wordt onder het mom van de aanwezigheid van massavernietigingswapens...
BRONVERMELDINGEN
Busselen T. (2007a, 28 jan 2007)
Bush lonkt opnieuw naar zwarte continent.
http://www.stopusa.be/campaigns/texte.php?section=&langue=2BC&id=25276 (laatst geconsulteerd op 17 december 2007)
Busselen T. (2007b, 28 jan 2007)
Nigeria zou wel eens het volgende Irak kunnen zijn.
http://www.stopusa.be/campaigns/texte.php?section=&langue=2BC&id=25276 (laatst geconsulteerd op 17 december)
Lasker J. (2006, 16 februari)
VS verdubbelen budget voor terreurbestrijding in Afrika.
http://www.mo.be/index.php?id=61&tx_uwnews_pi2%5Bart_id%5D=15633 (laatst geconsulteerd op 17 decmeber)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten