Shell over Shell in Nigeria...

INLEIDING
In deze laatste commentaar neem ik het filmpje ‘Shell in Nigeria’ als uitgangspunt. ‘Shell in Mayo: a new Nigeria?’ handelt echter over dezelfde problematiek maar in Ierland. Hierdoor wil ik eveneens een nuttige en relevante vergelijking maken om op die manier de voornaamste directe gevolgen van de olie- en gas ontginningsoperaties, meer specifiek in Nigeria en Ierland, bloot te leggen. Volgens mij vormen deze twee filmpjes een duidelijk beeld van hoe éénzelfde oliemaatschappij in totaal verschillende contexten tot min of meer dezelfde reacties of uitkomst kan leiden. In de filmpjes komen dan ook heel duidelijk gelijkaardige klachten en problemen aan bod. Het gaat hier zowel over ecologische, sociale als politieke problemen. In een tweede sectie leek het mij boeiend om te kijken of op de website van Shell Nigeria ook meldingen van dergelijke omstandigheden zijn. In de derde en laatste sectie sluit ik af met enkele bedenkingen.

SHELL IN NIGERIA=SHELL IN (MAYO) IERLAND!?
Beide filmpjes schetsen de gevolgen van de oliewinning. In ‘Shell in Nigeria’ wordt Shell samen met de Nigeriaanse staat als de grote verantwoordelijke voor alle problemen in de regio naar voor geschoven. In het filmpje wordt de vraag wie verantwoordelijk gesteld wordt, als onbelangrijk beschouwd, want de helft van de bevolking zal sowieso sterven. De negatieve gevolgen van de oliewinning in de Niger Delta zijn veelzijdig. Eerst en vooral zijn er heel wat gevolgen van ecologische aard. De voornaamste hierbij zijn ‘gas flaring’ en de grond- en watervervuiling die de vele ‘oil spills’ teweeg brengen. De leefomstandigheden van de mensen in de regio worden hierdoor danig beïnvloedt. Naast de verplichte verhuizingen om plaats te maken voor infrastructuur dient de lokale bevolking ook hiervoor soms noodgedwongen te verhuizen. Hierbij komt dat voor beide gevallen de beloofde compensatie dikwijls niet uitbetaald wordt.
Sommige van de socio-economische en politieke gevolgen die in de filmpjes aangekaart worden, kwamen al uitgebreid aan bod in andere commentaren op deze blog. Toch zet ik de meest voornaamste impacts nogmaals op een rijtje. Nigeria is het zesde ‘slechtste’ land in de wereld. Met een miljardenbusiness als die van de oliewinning had het anders gekund. 80 procent van het inkomen van de staat is afkomstig van oliewinning, maar slechts heel weinig komt, mede door corruptie, bij de plaatselijke bevolking terecht. Hierbij komt dat Shell, met een al dan niet verborgen samenwerking met de staat, de ganse regio controleert. Dit is mede mogelijk door het bezitten en bewapenen van de politiemachten. De situatie wordt complexer als je de etnische verscheidenheid in combinatie met de verdeel- en heers tactiek van de oliemaatschappijen (en de staat) in acht neemt (cf. o.a. basistekst). Uit het voorgaande blijkt dat de lokale bevolking dikwijls de dupe is van het wildkapitalisme (grote winstaccumulatie door middel van een beperkt aantal gerichte investeringen) van de oliebedrijven.
Wat het filmpje ‘Shell in Mayo: a new Nigeria?’ ons vertelt lijkt voor mij gelijkaardig. Aan de hand van beide filmpjes wordt duidelijk dat oliemaatschappijen over een ongelooflijke macht beschikken. In het filmpje wordt ook letterlijk verwezen naar de situatie in Roscourt (Ierland) en de Niger Delta. Net zoals Nigeria MOSOP heeft met Ken Saro Wiwa heeft Ierland de ‘Rouscourt five’. Ken Saro Wiwa werd na een oneerlijk proces opgehangen en de ‘Rouscourt five’ werden zonder aanklacht opgepakt omdat ze Shell hinderden in het uitvoeren van hun operaties. Het verzet gebeurde in Ierland minder gewelddadig dan in Nigeria, maar de oorzaken van het protest zijn wel dezelfde. In beide gevallen gaat het om verzet tegen het almachtige Shell, en in beide gevallen na heel veel protest van de ganse bevolking kan Shell zijn activiteiten verderzetten. De nadelen in het filmpje van ‘Shell in Mayo: a new Nigeria’ zijn gelijkaardig: de Ierse staat haalt geen voordelen uit het feit dat Shell gas zal ontginnen in Ierland, er wordt geen werkgelegenheid of infrastructuur gecreëerd die ten goede zal komen van de Ierse bevolking, enzovoort. Één van de grondslagen van het protest in Ierland is dan ook dat Shell de ganse Ierse democratie ondermijnt. Een betoginsplakkaat zegt: “we are Irish citizens, not Shell subjects!”. Ook Ken Saro Wiwa was niet tegen de olieontginningen, hij wilde enkel dat de opbrengst de lokale bevolking ten goede kwam. Maar alle goede bedoelingen ten spijt: Shell produceerde, al dan niet met enkele sluitingen, verder. Vooraleer over te gaan tot de volgende sectie wil ik er nog op wijzen dat ik er mij bewust van ben dat ik de rol van de staat bij dit ganse gebeuren niet genoeg benadruk.

SHELL OVER SHELL
Maar wat wil Shell zelf allemaal kwijt over deze aantijgingen? Ik kwam op het idee om op de website van Shell te surfen. Het is belangrijk te vermelden dat ik hierbij enkel de website van Shell Nigeria raadpleegde. Naast heel wat technische gegevens over het bedrijf, belandde ik uiteindelijk bij de onderdelen ‘Community Involvment’ and ‘Sustainable Development’: “Nigeria places great importance on making a difference in the environment in which people live and work, fostering and maintaining relationships with communities, taking care to be a good neighbor and contributing to sustainable development initiatives.” Als je doorklikt merk je dat Shell aan heel wat programma’s meewerkt en financiert. Bij de ‘community involvment’ zijn de vier grote thema’s: gezondheid; educatie; jeugdontwikkeling en sport; en tenslotte ook nog zakelijke ontwikkeling. Deze thema’s zijn telkens nauwkeurig uitgewerkt tot nauwkeurige geformuleerde doelstellingen. Wat de ‘sustainable development’ betreft, daar gaat het vooral over het beheer van grond en lokale culturen, overdracht van technologie en ecologische uitdagingen. Ook hier is elk onderteel uitvoerig beschreven.
Als je enkel de site van Shell Nigeria bekijkt ziet het er allemaal behoorlijk goed uit en is er geen vuiltje aan de lucht. Vooral na het lezen van de volgende zin: “With a presence dating back 60 years, Shell Companies in Nigeria have contributed to the economic development of the most populous African country.”

CONCLUSIES
Desondanks de vele ecologische, politieke en socio- economische problemen gaat het alsmaar beter en beter in Nigeria. De economische groeicijfers zijn aanwezig en met het vele geld dat Shell investeert in de omgeving waar ze werken gaat het land een geweldige toekomst tegemoet… Dit blijkt toch uit het laatste citaat van de vorige sectie.
Ik ontken niet dat de economische groeicijfers van Nigeria gestegen zijn, ik ontken evenmin dat de olie industrie heel wat geld in het laatje brengt. Ik ontken echter wel dat de (economische) ‘ontwikkeling’ van het land op volle gang is. Want veel meer dan een uiterst beperkte elite zal het oliegeld niet bereiken. Nieuwe investeringen blijven uit en eveneens blijkt uit verscheidene berichtgevingen dat de financiële steun van Shell niets meer is dan enkele witte olifanten in een overwoekerd natuurpark. In het filmpje wordt eveneens verklaard dat slechts 0,000007 procent van de oliewinsten naar de ‘ontwikkeling’ van de regio gaat. Zo verwonderlijk is het dus niet dat Nigeria het zesde ‘slechtste’ land van deze wereld is (cf. supra). In Ierland is los van de verschillende contexten hetzelfde aan de hand, enkel zijn de niet gedane investeringen hier veel minder voelbaar en is de uiteindelijke uitkomst van de ontginning zachter dan in Nigeria.
Uit deze commentaar blijkt dat Shell, dat ik even plaats voor het gros van de oliemaatschappijen, voor niets of niemand wijkt. Als het nu gaat over olie of gas in Nigeria, Ierland, Angola, Irak, …, de plaatselijke bevolking zal, met of zonder de steun van de staat, het onderspit delven. Volgens mij is het enige dat dergelijke situaties in de toekomst kan vermijden, een grondige mentaliteitsverandering bij de olieproducenten, maar zeker en vast ook bij de olieconsumenten en olieconsumerende landen…

BRONNEN
Shell in Nigeria
http://www.youtube.com/watch?v=GBDWXk8dO94
Shell in Mayo: A new Nigeria?
http://www.youtube.com/watch?v=pLpDmh4BU8w&feature=related
Website Shell Nigeria:
http://www.shell.com/nigeria